Կողմ, թե դեմ

Ամեն ինչից բացի, փետրվարի 12-ին ՀՀԿ ԳՄ նիստում մեզ ասվեց, որ Սահմանադրությունը փոխվելու է, և կա հասարակական բավարար կոնսոլիդացիա երկրի հիմնական օրենքը փոփոխելու համար: Թեև դեռ հասարակությանը ներկայացված չէ սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգի վերջնական տարբերակը, հայտնի է, որ սահմանադրական բարեփոխումներին ԱԺ-ում կողմ են ՀՀԿ-ն, ՀՅԴ-ն, դեմ են ԲՀԿ-ն, ՀԱԿ-ը, «Ժառանգությունը»: ՕԵԿ-ը ցանկացած բարեփոխում ընդունում է, եթե ինքնանպատակ չէ: Ընդհանրության մեջ կարծիքները բաժանվում են երկու խմբի: Առաջին՝ համակարգային փոփոխություններին կողմ լինելով՝ խորհրդարանական կառավարման համակարգն ընդունում են՝ համարելով, որ ավելի ժողովրդավարական մեթոդ դեռևս աշխարհի քաղաքական միտքը չի հնարել:
Երկրորդ՝ դեմ են և բերում են մի քանի հիմնավորումներ: Որովհետև դա արվում է գործող իշխանությունը պահելու համար: Որովհետև խնդիր համարում են ոչ թե Սահմանադրությունը կամ կառավարման ձևը, այլ օրենքների չգործելը և որևէ երաշխիք չեն տեսնում, որ Սահմանադրության փոփոխության դեպքում օրենքները սկսելու են գործել: Որովհետև Սահմանադրության փոփոխությունը չեն համարում պետության թիվ մեկ խնդիրը՝ արտագաղթի, աղքատության տեմպերի աճի, քաղաքական և տնտեսական դաշտում մրցակցության բացակայության պայմաններում: Որովհետև անցումը խորհրդարանական կառավարման ձևին ենթադրում է կայացած քաղաքական դաշտ, իսկ քաղաքական դաշտը կայանում է, երբ կա ընտրական համակարգ: Եթե Հայաստանում ընտրական համակարգն իսպառ բացակայում է, դեռևս հնարավոր չէ չկայացած քաղաքական դաշտով, գոյություն չունեցող ընտրական համակարգով անցում կատարել խորհրդարանական կառավարման: Որովհետև հիմա խորհրդարանական մոդելին անցումը չի համապատասխանում երկրի կառավարման հնարավորություններին, և կիսանախագահական կառավարման մոդելը Հայաստանի պես երկրների համար ապահովում է օպերատիվ կառավարում, եթե օրենքները գործեն:
Փաստորեն ստացվում է, որ համակարգային փոփոխությունն ընկալվում է իբրև կառավարման մոդելի փոփոխություն, և քանի որ համակարգային փոփոխության կողմ են բոլորը ու արդեն երկար ժամանակ, ուստի ելքը տեսնում են հիմնական օրենքը փոխելով՝ խորհրդարանական կառավարման անցնելու մեջ: Այդ դեպքում՝ ինչո՞ւ են այդքան շատ նրանց «որովհետև»-ները, ովքեր դեմ են Սահմանադրությունը փոխելուն: Հայաստանի երրորդ Հանրապետության Սահմանադրության բախտը չբերեց ի սկզբանե՝ սահմանադրական հանրաքվեն անցկացվեց խորհրդարանական ընտրությունների հետ՝ 1995-ի հուլիսի 5-ին: Ներիշխանական քաղաքական պայքարն ու հասարակական երկփեղկվածությունը ստվերեցին հիմնական օրենքի կարևորությունը, և հայտարարելով, որ ընտրությունները կեղծված են, հայտարարվեց, որ կեղծված է և հանրաքվեն: 10 տարի անց՝ 2005-ին, սահմանադրության բարեփոխման հանրաքվեն անցավ հասարակության բացարձակ իներտության պայմաններում և էական փոփոխություններ չբերեց, թեև համարվում էր, որ հստակ տարանջատվում են իշխանության թևերը, զսպումների ու հավասարակշռության հաստատման մեխանիզմներ են ստեղծված, որ կրճատվում են նախագահի իրավասությունները և մեծանում՝ խորհրդարանի ու վարչապետի: Դեյուրե՝ այո, բայց դեֆակտո՝ ՀՀ նախագահն է տնօրինում համատիրության հավաքարարից մինչև վարչապետի նշանակման հարցերը, ու դա հենց այն է, ինչ կոչվում է օրենքները չեն գործում, գործում են հեռախոսային իրավունքը և պաշտոնյաների սակրալ ուժ ստացած կամայականությունը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ.- ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ի սկզբանե ասաց, որ ինքը դեմ է Սահմանադրության փոփոխությանը, բայց երկրի զարգացման անհրաժեշտությունը պահանջում է կառավարման մոդելի կատարելագործում: Ի՞նչ եք դուք ընտրում:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ